11 listopada 1918 roku to data symboliczna. W tym dniu państwo polskie jeszcze nie istniało. A jednak ten właśnie dzień – data objęcia przez Józefa Piłsudskiego, zwolnionego z twierdzy w Magdeburgu, dowództwa nad Polską Siłą Wojskową uznany został za dzień odzyskania niepodległości.
To, dlatego, że niepodległość nie przyszła nagle. Została wywalczona przez Polaków z trzech zaborów, myślących nieustannie o własnym państwie, biorących udział w powstaniach, sięgających po broń, by tę niepodległość wywalczyć zbrojnie.
Pierwszy powiew wolności już w 1914 roku odczuli mieszkańcy Kielecczyzny. To właśnie wówczas z Krakowa na ziemie Królestwa Polskiego wkroczyli strzelcy Józefa Piłsudskiego. Doszli do Kielc. Ich marsz i potyczki z Rosjanami były pierwszą tak widoczną manifestacją polskich dążeń do niepodległości. To w Kielcach powstały zalążki polskiej państwowości i polskiego wojska.
Wybuch I wojny światowej po zamachu w Sarajewie na Franciszka Ferdynanda – następcę tronu austriackiego sprzyjał planom Józefa Piłsudskiego, który planował wraz z Austrią wystąpić przeciw Rosji, a potem przeciw Austrii i państwu niemieckiemu. Wojenne zawirowania sprawiły jednak, że na niepodległość Polacy musieli jeszcze zaczekać. Austriakom polskie dążenia niepodległościowe przestały być na rękę.
Dopiero, gdy wojna światowa zbliżała się ku końcowi, gdy w Rosji szalała rewolucja, a okupujące Polskę Niemcy i Austria były bliskie przegranej, Polacy mogli wykorzystać swoją szansę. W styczniu 1918 roku rząd radziecki anulował układy rozbiorowe. Utworzenie niezawisłego państwa polskiego z dostępem do morza poparły Stany Zjednoczone, a także Wielka Brytania, Francja i Włochy.
Latem 1918 roku było już pewne, że państwa centralne wojnę przegrają. Ludność Niemiec i Austro-Węgier miała dość wojny i w obaleniu swych monarchistycznych reżimów upatrywała uzyskania pokoju. W październiku 1918 roku w wyniku klęsk na Bałkanach nastąpił rozpad Austro-Węgier. Żołnierze wielonarodowego państwa związkowego po prostu rozeszli się do swych domów.
Władze w Warszawie sprawowała wówczas zależna od Niemiec i Austro-Węgier Rada Regencyjna, ale jednocześnie rozwijała działalność Polska Organizacja Wojskowa, stawiająca sobie na cel walkę z Niemcami. Tymczasem w Krakowie powstała Polska Komisja Likwidacyjna, zaś w Lublinie powstał Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, utworzony przez socjalistów galicyjskich. W wielu miastach i regionach powstały różne niepodległościowe organy władzy na bazie istniejących lokalnych stronnictw, partii politycznych lub organizacji wojskowych.
Rada Regencyjna Królestwa Polskiego starała się o uwolnienie Józefa Piłsudskiego, więzionego w Magdeburgu, widząc w nim jedynego polityka, który mógłby zapobiec anarchii w kraju. 9 listopada został zwolniony i wieczorem specjalnym pociągiem pod eskortą przyjechał do Warszawy. W nocy rozpoczęło się rozbrajanie warszawskiego garnizonu niemieckiego. Na Lubelszczyźnie i Kielecczyźnie trwało już rozbrajanie Austriaków.
11 listopada 1918 roku na prośbę Rady Regencyjnej, Józef Piłsudski objął dowództwo nad Polską Siłą Wojskową. Dzień ten po kilku latach ustalony został przez Sejm za święto narodowe, jako dzień powstania II Rzeczpospolitej Polskiej. W tym samym dniu podpisany został w Compiegne traktat pokojowy między Francją a Niemcami, kończący I wojnę światową.
Magdalena Zielińska
Projekty współfinansowane
ze środków Unii Europejskiej
Zintegrowane Inwestycje Terytorialne
Kieleckiego Obszaru Funkcjonalnego
